Vietnam – armoede vs luxe, gruwel vs gastronomie

Op dinsdagavond 9 januari zetten we voet aan grond in Hanoi, Vietnam. We hebben een guesthouse geboekt voor één nachtje waarna we zullen aansluiten bij mama Lieve en haar partner Gabriël alsook bij zus Laura en haar vriend Thomas. Na een woelige paspoortcontrole nemen we een Uber richting het centrum van de stad. Net voor we instappen klampen twee Duitsers ons aan met de vraag om de Uber te delen. Een welkome besparing voor ons, maar geheel tegen de zin van de chauffeur. Hij brult ons wat verwensingen toe in het Vietnamees, dewelke we gedecideerd negeren. We wringen ons met z’n vieren plus bijhorende backpacks in zijn bolide waarna hij mopperend achter het stuur kruipt en naar het centrum snort. Onze guesthouse is gesitueerd in Ha Hong Street, maar onze norse chauffeur houdt halt aan een andere Ha Hong Street, zo’n 3 km van onze effectieve bestemming. Een ongelukkig misverstand dus, maar het maakt er onze vriend niet bepaald vrolijker op. Onze Duitse medereizigers glippen subtiel weg maar de chauffeur eist van Joyce en mij nog 100.000 Vietnamese Dong extra om ons aan de guesthouse af te zetten. Dit bedrag is volledig buiten proportie in vergelijking met de rest van de trip. We weigeren uit te stappen en na wat heen en weer gebrul betalen we 50.000 Dong (ca €2) extra voor de laatste 3 km.

We worden uiteindelijk afgezet in een smal, donker steegje, parallel aan een drukke verkeersader. De guesthouse ligt in een nog smaller en donkerder zijstraatje en na wat speurwerk vinden we het juiste huisnummer. We worden begroet door Tu, een bijzonder vriendelijke jongeman, en zijn moeder. De inkomhal is meteen ook de leefruimte en de slaapkamer van de moeder. Tu verontschuldigt zich dat onze guestroom per vergissing is ingenomen door een ander koppel maar stelt ons prompt zijn eigen kamer ter beschikking. Bovendien geeft hij ons een korting van 50% waardoor de prijs op €4 komt ipv €8. Tu spreekt vloeiend Frans en Engels en bovendien is hij ook bouwkundig burgerlijk ingenieur. Terwijl zijn vrouw onze slaapkamer klaarmaakt kletsen we honderduit. Zo vertelt hij me dat hij vroeger voor een aannemer werkte maar ondertussen overgeschakeld is naar de kant van de bouwheer. Na een kwartiertje dollen nemen we intrek in zijn kamertje, sober maar proper! En voor €4 kunt ge nu ook niet echt sukkelen…

De volgende ochtend heeft Tu een briefje voor ons achtergelaten met de boodschap dat hij ons toffe peren vindt en ons binnen enkele jaren wil komen bezoeken in België. We laten hem ook een kattenbelletje na en wandelen naar het Sofitel Legend hotel in Hanoi City waar we afgesproken hebben met de familie om samen te ontbijten. Deze wandeling van ca 1 km leidt ons van de ene wereld in de andere. Het is dertien graden en het miezert. De Vietnamezen zijn deze temperaturen niet gewend en hebben het ijskoud. Een vriendelijke oudere man nodigt ons met een gul handgebaar uit om hem te vergezellen aan zijn kampvuurtje op het voetpad, ervan uitgaande dat we ook aan het bevriezen zijn… We maken hem vriendelijk duidelijk dat we helaas geen tijd hebben. Aangekomen in de Sofitel Legend worden we door vier bedienden geholpen met de bagage en worden we naar de riante lobby geleid, waar ons een hartelijk wederzien met de familie wacht. We schuiven de voetjes onder tafel en zijn volledig overweldigd door de rijkelijke ontbijtdis, de charmante Franse bouwstijl en het smaakvolle interieur van het hotel. Wat een contrast met de inkomhal/leefruimte/slaapkamer van Tu, slechts 1 km verderop.

Na het ontbijt duiken we allemaal samen Hanoi centrum in. Het is een bijzonder levendige stad met duidelijke symbolen van zowel de Franse geschiedenis alsook van het huidig communistische regime. Onder leiding van onze privé gids dwalen we door de bruisende straatjes en maken kennis met de Vietnamese streetfood. Na de middag bezoeken we een typisch Vietnamees poppentheater, waarbij zowel de poppen als de spelers in een groot aquarium op het podium zitten. We eindigen de avond met een uitgebreid diner in het hotel en nestelen ons knus op het botermalse matras van de hotelkamer. Eveneens een significant contrast met de spreekwoordelijke planken waar we de afgelopen weken op geslapen hebben!

De volgende dag nemen we een watervliegtuig vanuit Hanoi naar Ha Long Bay. Een onvergetelijke ervaring waarbij we het privilege hebben om de prachtige baai vanuit de lucht te mogen aanschouwen. De drieduizend eilandjes liggen netjes verspreid over de blauwgroene glinsterende watermassa. Meer dan terecht is de Ha Long Baai uitverkoren tot één van de 7 natuur wereldwonderen door Unesco. De piloot maakt een duikvlucht tussen twee eilandjes en we landen verrassend zacht op het licht kabbelende water. Na een kort bezoek aan de Ha Long Seafood Market, waar de vissers hun kakelverse vangst trots tentoonspreiden, gaan we aan boord van de Violet, een kleine cruiseboot waarmee we gedurende 3 dagen over de Ha Long Bay zullen dobberen. Van op het water wordt het duidelijk hoe imposant de eilanden zijn. Ze bestaan uit haast verticale lijmsteenrotsen die in veel gevallen zo’n 150 à 200m boven het wateroppervlak torenen. Ook de boot is op klassiek-Franse wijze ingericht met prachtige kamers en een gezellige eetruimte. Overal zijn vrij grote ramen voorzien zodat je zelfs vanuit de badkamer een zicht hebt op de prachtige eilanden die statig voorbij glijden. In de namiddag bezoeken we enkele grotten en maken we een roeitocht doorheen een traditioneel en primitief drijvend dorp dat enkel bewoond wordt door vissers. We eindigen deze prachtige dag met een gezellige maaltijd aan boord van het schip.

We delen de boot met enkele koppels, waaronder een Duits kwartet. Mister Hanz en zijn vrouw zijn bijzonder vriendelijk en innemend, maar ze worden vergezeld door een Gestapo-kolonel-achtig individu voorzien van een grove borstelsnor en zijn vrouw. Zijn naam is me ontgaan, maar laten we hem even Herr Flick noemen. Wanneer we vertellen over onze reis wordt Herr Flick rood van opwinding, puilen zijn ogen uit zijn kassen van ingehouden razernij en beginnen zijn borstelsnorharen vervaarlijk te trillen. Hoe is het mogelijk dat twee jonge mensen niet aan het werk zijn en niet bijdragen aan de maatschappij? We proberen hem het systeem van tijdskrediet uit te leggen, alsook dat we 7 jaar gewerkt hebben en dit bijgevolg bijeen gespaard hebben, maar het mag allemaal niet baten. Het etiket ‘parasiet van de maatschappij’ plakt reeds op ons voorhoofd! Wij kunnen er gelukkig hartelijk om lachen!

Vrijdag 12 januari brengen we volledig door op de Ha Long Bay met een bezoek aan een andere, bijzonder imposante grot, een oesterkwekerij/parelfabriek en maken we een kajaktocht tussen verschillende eilanden. Het zonnetje is er in geslaagd door het dikke wolkendek te breken en kietelt de gevoelstemperatuur tot een eind boven de twintig graden. Hiervan maken we in de late namiddag dankbaar gebruik om ons te installeren in de ligzetels op het zonnedek van de boot. Een wijze profeet zei ooit : ‘Alles heeft een eind, behalve een saucisse, want die heeft er twee’ dus ook aan onze unieke ervaring op Ha Long Bay komt een eind. Op zaterdagochtend klimmen we naar een viewpoint op de top van een eiland en nemen afscheid van deze prachtige plek met enkele mooie kiekjes. Bij het afscheid nemen stelt moeder Lieve Herr Flick gerust dat zij wél weer terug aan het werk gaat. Hij snuift nog eens misprijzend en met een botte, scherpe ‘Tschuss’ zegt hij vaarwel…

De trip gaat verder zuidwaarts naar de stad Hue, waar we op zondagvoormiddag het graf van Koning Minh Mang bezoeken. Deze olijke schavuit had in zijn leven meer dan 500 vrouwen en wordt herdacht in een indrukwekkend complex met tempels en pagodes rondom zijn grafheuvel. Na de middag bezoeken we The Citadel, het paleizencomplex van de keizerlijke Nguyen Dynastie tussen 1802 en 1945. Het is echter niet omwille van deze twee excursies dat we deze dag zullen herinneren. In het reispakket zit een avondmaal inbegrepen in een mysterieus restaurant, net buiten Hue centrum. We wandelen door een smal donker steegje dat uitmondt in een pittoresk binnentuintje omringd door vijf houten huizen. We worden verwelkomd door een oudere, ietwat vreemde man. De setting is werkelijk verbluffend: de huizen zijn opgebouwd uit donker hout waarin ontelbaar veel gravures zijn aangebracht. De aangepaste Vietnamese muziek draagt bij aan de harmonieuze sfeer. Onze gastheer blijkt architect te zijn en geeft een omstandige en boeiende toelichting bij zijn eigendom. Elk huis heeft een aparte functie en na een korte rondleiding leidt hij ons naar één van de vijf huizen, waarin één tafel voor zes personen gedekt staat. De architect trekt zich discreet terug en we genieten van de overheerlijke Vietnamese gerechten die ons aan snel tempo voorgeschoteld worden. Na afloop van deze totaalervaring nemen we afscheid van de architect en drinken we nog een slaapmutsje in Hue centrum. Mooie afsluiter van een verrijkende dag!

Op maandag 15 januari nemen we een binnenlandse vlucht naar Ho Chi Minh City, vroeger Saigon genaamd. Saigon werd gedurende de Vietnamoorlog door de Amerikanen als hoofdkwartier gebruikt, maar na hun nederlaag in 1975 werd Saigon hernoemd naar de trotse Noord-Vietnamese communistische leider Ho Chi Minh, om een duidelijk statement te maken. Ondanks dat de communistische partij hier vandaag nog steeds aan de macht is, zijn er meer Westerse invloeden merkbaar dan in Hanoi (in Noord-Vietnam). Zo is er zelfs een McDonalds! Daarnaast is de onmenselijke drukte kenmerkend voor Saigon. Ik heb nog nooit zo een chaotische meute aan wagens, fietsers, cyclo’s en vooral scooters bij mekaar gezien. Het is een werkelijke heksenketel! Op dinsdag spenderen we de volledige dag in Ho Chi Minh City met een bont allegaartje van markten, tempels, pleinen en rustige binnentuinen. Het is absoluut een bruisende stad maar door de ongelofelijke verkeersdrukte zou ik er voor geen geld ter wereld willen leven!

Boeiendste moment van de dag is wanneer we het ‘War Remnants Museum’ bezoeken, waar de Vietnamoorlog toegelicht wordt vanuit het perspectief van de Vietnamezen. Nadat de Franse kolonisten in 1954 verjaagd werden door het Vietnamese leger probeert Amerika voet aan de grond te krijgen. Met hun steun komt een corrupte, prowesterse president aan de macht waardoor de Amerikanen eenvoudig grondstoffen zoals rijst, rubber en specerijen kunnen exporteren maar vooral om de verspreiding van het communisme in te dijken. Vanaf 1963 komt er echter meer en meer opstand, meer bepaald van het communistisch Vietcong leger dat wapens aangeleverd krijgt van Rusland. Er worden meer en meer Amerikaanse troepen naar Vietnam gestuurd om de toestand onder controle te krijgen. In het volgend deel van het museum zien we schokkende beelden van Amerikaanse soldaten die Vietnamese burgers mishandelen. We zien de resultaten van ‘Agent Orange’ – het gif dat de Amerikanen gebruikten om de bladeren van de bomen te doen vallen in de jungle, maar dat tegelijk mensen gruwelijk verminkte. Soms worden vandaag nog, zo’n twee generaties later, misvormde kinderen geboren ten gevolge van dit gifgas. Het is om muisstil van te worden en we vragen ons af hoe mensen mekaar zoiets kunnen aandoen.

Het antwoord op deze vraag krijgen we deels al de volgende dag. We ontvluchten de stadsdrukte van Saigon en trekken naar het noordwesten om daar de Cu-Chi tunnels te bezoeken. Deze ondergrondse handgegraven gangen zijn overblijfselen van het tunnelnetwerk dat de Vietcong gebruikte om de Amerikanen te bestrijden. Een triomfantelijke Vietnamees vertelt ons met trots dat ze meer dan de helft van de B-52 bommenwerpers van de Amerikanen hebben neergehaald. We zien hoe ze valstrikken opzetten door kuilen te graven met daarin vlijmscherpe pinnen, zodat een soldaat die erin viel levend gespiesd werd. Onze gids toont hoe de Vietcong zich razendsnel ondergronds kon voortbewegen om zo Amerikaanse konvooien in een hinderlaag te lokken. Trots wordt getoond hoe ook vrouwen en kinderen actief mee vochten.

We proberen dit alles in ons op te nemen en een beeld te vormen van de situatie (slechts!) een kleine 50 jaar geleden. Amerikaanse soldaten die door de jungle gestuurd worden, wetend dat ze elk moment in een valstrik kunnen lopen. In een guerilla oorlog zonder front kan de vijand overal zijn, zelfs achter ogenschijnlijk onschuldige kindersnoetjes. De angst maakt hun paranoia en knettergek waardoor ze op hun beurt gruwelijke dingen beginnen doen. Het moet echt verschrikkelijk geweest zijn, voor alle partijen van deze zinloze oorlog!

We eindigen onze Vietnamtrip op het eiland Con Dao, op een uurtje vliegen van Ho Chi Minh City. We genieten er van 3 dagen welverdiende rust, na al 45 bewogen dagen in Zuidoost-Azië. Con Dao bestaat voor 80% uit Nationaal park en is verrassend genoeg niet toeristisch ingesteld. We maken een gegidste hike door de jungle en bezoeken er het gevangeniscomplex, dat gedurende meer dan 100 jaar gebruikt werd door eerst Franse en later Amerikaanse kolonisten om er politieke en criminele gevangenen op te sluiten. Ook hier hangt een gruwelijke sfeer van foltering en dood… Naast cultuur en natuur genieten we op Con Dao vooral van de lokale gastronomie en ontspannen aan het zwembad. Op zondag 21 januari nemen we opnieuw afscheid van de familie en nemen Joyce en ik een vlucht naar Phnom Penh, Cambodia, om er de laatste tien dagen van onze Azië trip aan te vatten. Later meer daarover!